Fındık hasadının bitmesi ile yeni sezon hazırlıkları için bahçe bakımı ve budama çalışmaları başladı. Bakım ve budamada, güneş ışığından yararlanmayla birlikte ocak ve dal bakımından en iyi havalandırma düzeyinin sağlanması gerekiyor.
Fındıkta kış budaması bitkinin dinlenmeye girdiği ve yapraklarının % 50'den fazlasını döktüğü zaman başlar ve bitkiye su yürüyünceye kadar devam eder. Bu dönem, yaklaşık olarak Ekim-Mart ayları arasını kapsar. Bu zaman aralığında dikkat edilmesi gereken en önemli husus bitkiye su yürüdüğü, aşırı soğuk ve karlı dönemlerde budamanın yapılmaması gerektiğidir.
Fındıkta budama, dikim budamasıyla başlar; sırasıyla şekil budaması, verim budaması ve gençleştirme budamasıyla devam eder.
Dikim budamasında yaralı kökün ucu ve saçak kök uçları kesilir. Fidanın boyu ise yaklaşık 40-50 cm. yukarıdan, sağlam bir göz üzerinden kesilerek fidanın dikimi yapılır. Daha sonra 3-5 yıl boyunca bitkiye düzgün bir taç oluşturulması amacıyla şekil budaması yapılır. Şekil budamasıyla bitkinin düzgün bir taç yapısına kavuşması sağlanarak bitkide istenilen meyve dalları oluşturulur ve güneşten en iyi şekilde faydalanması sağlanır.
Gençleştirme budamasında, verimi azalmış dalların kökten yaklaşık 2 metre yukarıdan kesilerek taze sürgünlerin çıkması amaçlanmaktadır. Böylece bu sürgünlerden de istenilenler bırakılır, bu bırakılan sürgünlerin ise uçları kesilerek meyve dallarının oluşması sağlanır. En son olarak bitkinin ekonomik ömrü boyunca her yıl verim budaması yapılır.
Verim budaması, çeşitlere bağlı olarak 20-25 yıl sürer. Bu budama bitkiye verilen şeklin korunması şartıyla dal üzerinde kurumuş, üst üste düşmüş, güneşlenmeyi engelleyen ve fındık ocağının içine büyüyen sürgünlerin kesilerek çıkartılmasıyla gerçekleşir. Ayrıca ekonomik ömrünü tamamlamış dalların toprak seviyesinden testere ile kesilerek çıkartılması gerekir. Bu kesilen dalların yerine köklerden çıkan bağımsız sürgünler yetiştirilerek yeni dal oluşumu sağlanır.
Ocaklarda budama yaparken öncelikle hastalıklı, daha sonra yaşlı ve son olarak güneşlenmeyi engelleyen dallar kesilerek çıkartılır. Ocağın içinde dal bırakılmaz, ocak içi boşaltılır. Kesilen dallardan özellikle hastalıklı olanlar bir an önce bahçeden uzaklaştırılarak imha edilmelidir. Sık dikim yapılmış bahçelerde ve dal sayısının fazla olduğu ocaklarda istenilen düzeyde verim almanın imkânsız olduğu unutulmamalıdır. Bu nedenle sık dikimden ve ocaktaki fazla dal sayısından kaçınılmalıdır. Bir ocaktaki dal sayısının altıyı geçmemesine özen gösterilmelidir.
Bir bahçenin dikiminden itibaren ekonomik ömrünün 50-60 yıl olduğu göz önüne alınarak, bu yaşı doldurmuş bahçelerin sökülerek mutlaka yeniden tesis edilmesi gerekir. Aksi takdirde bahçenin verimi yıllar itibarıyla azalarak yarıya, hatta dörtte bire kadar düşerek ekonomikliğini yitirecektir.
Üreticilerimizin bu bilgilerle yetinmeyerek daha fazla ve yeterli bilgi alması için İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlüklerine başvuruda bulunmaları önerilir.